prof. dr hab. Wojciech Pisula
[/column] [column size=”3/4″ center=”no” class=””][/column][/row]Psychologia ma wiele postaci. Od kilkunastu lat miejsce wśród rodziny dyscyplin naukowych zdobywa Psychologia Zwierząt. Rośnie też sektor usług związanych tematycznie z zachowaniem się zwierząt. Klienci wyszukiwarek wprowadzając hasło „psychologia zwierząt”, otrzymują mnóstwo rozmaitych rezultatów. Jak odróżnić ziarno od plew? Psychologia jest zewsząd podgryzana przez domorosłych specjalistów od psychiki ludzi i zwierząt. Wszak każdy ma w sobie coś z psychologa.
Warto więc wiedzieć, że PSYCHOLOGIA JEST NAUKĄ. Musi oferować usługi, których efekty muszą być obiektywnie mierzalne. Obiektywnie mierzalne, tzn. mierzalne także przez innych, niezaangażowanych w proces oddziaływań obserwatorów. Terminologia, jaką posługuje się oferent danej usługi, musi mieć umocowanie w istniejącej literaturze naukowej dyscypliny. Wymyślanie przez oferenta nowych pojęć, stosowanie unikatowych określeń może służyć jako pierwszy sygnał alarmowy przy analizie oferty usług. Trzeba pamiętać, że pojęcie wyrwane ze swojego kontekstu teoretycznego traci swój oryginalny sens (czasem w ogóle traci sens). Wiele pojęć, pierwotnie umocowanych w określonej teorii, przeniknęło do języka potocznego i stało się elementem używanym bezrefleksyjnie.
Trzeba też wiedzieć niestety, że rynek wydawniczy książek naukowych i poradników został zdewastowany przez niewidzialną rękę rynku. W Polsce można wydać dowolne dzieło i sprzedawać jako książkę naukową. System recenzji nie funkcjonuje, gdyż recenzenci są spostrzegani jako osoby przeszkadzające w biznesie, jakim jest wydanie książki. Wydawnictwa szanujące czytelnika podają nazwiska recenzentów. Warto sprawdzić, jakie osiągnięcia ma dany ekspert (od autora danej pozycji książkowej lub artykułu, po recenzentów tego dzieła) aby wyrobić sobie zdanie, czy jest to dorobek umocowany w systemie wiedzy naukowej. Istnieją wydawnictwa, w których autorzy dobrze i rzetelnie opierają swój wywód na naukowych faktach, udokumentowanych w pracach innych autorów, oraz własnych doświadczeniach zawodowych. Jest wśród nich wielu wybitnych praktyków, których opinie zdecydowanie warto poznać.
Ale w tym przypadku także warto zastosować kilka testów kontrolnych. Kogo cytuje autor? Na jakich pracach i gdzie opublikowanych się opiera? Żyjemy w czasach, w których zasada ograniczonego zaufania do innych także w obszarze prac naukowych oraz poradników profesjonalnych musi być stosowana. Na szczęście, internet pozwala nam najczęściej na bez kosztową weryfikację.
Nie rezygnujmy z niej.
Tak będzie lepiej dla nas i dla naszych podopiecznych.